Pole elektromagnetyczne ma szerokie zastosowanie we współczesnym świecie, od technologii komunikacyjnych (takich jak telefonia komórkowa czy WiFi) po medycynę (np. rezonans magnetyczny) i wiele innych dziedzin. Jednakże, należy pamiętać o potencjalnych zagrożeniach, które mogą wystąpić przy długotrwałym narażeniu na silne pola elektromagnetyczne, zwłaszcza w niektórych przemysłowych i naukowych zastosowaniach.
Czym jest promieniowanie elektromagnetyczne?
Pole elektromagnetyczne (EMF) to fizyczne pole, które powstaje wokół naładowanych cząstek lub poruszających się ładunków elektrycznych. Składa się na nie zarówno pole elektryczne i magnetyczne, które wzajemnie oddziałują i przenoszą energię z miejsca, w którym pole jest generowane, do otoczenia.
Te dwa składniki, pole elektryczne i magnetyczne, są ze sobą powiązane i wzajemnie oddziałują. W wyniku tego powiązania powstaje fala elektromagnetyczna, która propaguje się przez przestrzeń, na przykład w postaci promieniowania świetlnego, fal radiowych, mikrofal czy promieniowania rentgenowskiego.
Źródła promieniowania elektromagnetycznego
Promieniowanie elektromagnetyczne pochodzi z różnych źródeł, zarówno naturalnych, jak i sztucznych. Oto kilka jego głównych źródeł:
- Słońce: To główne naturalne źródło promieniowania elektromagnetycznego dla Ziemi. Emituje szerokie spektrum fal elektromagnetycznych, w tym promieniowanie widzialne, podczerwone, ultrafioletowe i inne. Pole magnetyczne Ziemi oddziaływuje na wszystkie organizmy żywe na naszej planecie.
- Promieniowanie kosmiczne: Kosmiczne obszary, takie jak gwiazdy, pulsary, kwazary i inne obiekty astronomiczne, emitują promieniowanie elektromagnetyczne w różnych częstotliwościach.
- Promieniowanie radioaktywne: Promieniotwórcze substancje emitują promieniowanie EMF w wyniku rozpadu jąder atomowych. Przykłady to promieniowanie alfa, promieniowanie beta i promieniowanie gamma emitowane przez różne radioaktywne izotopy.
- Technologie i urządzenia elektryczne: Wszystkie urządzenia elektryczne, takie jak telewizory, komputery, telefony komórkowe, radia i wiele innych, emitują promieniowanie EMF, szczególnie w zakresie fal radiowych, mikrofal i podczerwieni.
- Elektronika i komunikacja: Anteny nadawcze, nadajniki radiowe, telewizyjne i satelitarne, radary, systemy WiFi i Bluetooth – wszystkie te urządzenia są źródłami tego promieniowania.
- Promieniowanie rentgenowskie: Wytwarzane przez specjalne urządzenia medyczne, jak np. rentgen, które używane jest do diagnostyki medycznej.
- Promieniowanie mikrofalowe: Emitowane przez mikrofalówki, które są stosowane do gotowania żywności.
- Promieniowanie podczerwone: Wytwarzane przez różne urządzenia grzewcze i czujniki, takie jak piloty do telewizora czy czujniki ruchu.
- Promieniowanie elektromagnetyczne generowane w laboratoriach i badaniach naukowych: Naukowcy stosują różne urządzenia i przyspieszacze cząstek do wytwarzania różnych rodzajów promieniowania elektromagnetycznego w celu prowadzenia eksperymentów i badań.
Promieniowanie elektromagnetyczne jest niezbędne w wielu dziedzinach życia, ale warto pamiętać o odpowiednim zastosowaniu i kontroli, aby unikać potencjalnych zagrożeń zdrowotnych związanych z nadmiernym narażeniem na pewne rodzaje promieniowania i duże natężenie pola elektrycznego. O tym napiszemy w dalszej części tego artykułu.
Pomiar promieniowania elektromagnetycznego
Do pomiaru pola elektromagnetycznego stosuje się specjalny miernik – urządzenie do pomiaru pola elektromagnetycznego. Z takim miernikiem możliwa jest samodzielna detekcja pól elektromagnetycznych i określenie natężenia pola magnetycznego i elektrycznego. Większość mierników tego typu mierzy promieniowanie chwilowe tzn. poziom promieniowania zarejestrowany w ciągu ostatnich kilku sekund. Urządzenia nie są w stanie zsumować dawki promieniowania przyjętej w dłuższym okresie czasu, na przykład w ciągu kilku godzin czy dni. Pomiar taki jest istotny zwłaszcza w sytuacji narażenia na wysokie natężenie pola elektromagnetycznego. W celu zmierzenia dawki promieniowania elektromagnetycznego przyjętej przez człowieka, przedmiot lub w określonym miejscu można zastosować miernik pola elektromagnetycznego Milerd HiRange. Jest to jedno z niewielu urządzeń które umożliwia wykonanie pomiaru w dłuższym okresie czasu i monitorowanie poziomu natężenia promieniowania. HiRange pozwoli wykryć zagrożenie polami elektromagnetycznymi.
Sztuczne pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości
Sztuczne pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości to pole elektromagnetyczne generowane przez urządzenia i posidające częstotliwość znacznie powyżej częstotliwości, które są naturalnie obecne w środowisku. Są to na przykład fale radiowe, które używane są do komunikacji bezprzewodowej.
Najczęściej spotykanymi sztucznymi polami elektromagnetycznymi wysokiej częstotliwości są:
- Mikrofale: Są to fale elektromagnetyczne o częstotliwościach w zakresie od kilku gigaherców (GHz) do kilkudziesięciu gigaherców. Są używane w kuchenkach mikrofalowych do gotowania i podgrzewania żywności, a także w technologiach komunikacji, takich jak WiFi i sieci bezprzewodowe.
- Promieniowanie radiowe: Obejmuje zakresy częstotliwości od kilku megaherców (MHz) do kilku gigaherców (GHz). Jest używane do komunikacji radiowej, w tym radia FM i AM, telewizji, a także w telefonii komórkowej.
- Technologie mobilne: Telefony komórkowe i sieci telefonii komórkowej używają pola elektromagnetycznego o wysokiej częstotliwości (np. 2G, 3G, 4G, 5G, 6G) do transmisji danych i komunikacji głosowej.
- Promieniowanie mikrofalowe w technologii 5G: W technologii 5G wykorzystywane są fale o częstotliwościach od kilku gigaherców do kilkudziesięciu gigaherców. Dostarczają one większą przepustowość i szybkość transmisji danych w porównaniu z wcześniejszymi technologiami.
- Promieniowanie radarowe: Jest używane w systemach radarowych do wykrywania obiektów i pomiaru odległości.
- Promieniowanie mikrofalowe w medycynie: W technologii rezonansu magnetycznego (MRI) stosuje się pola elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości do obrazowania narządów i tkanek wewnętrznych ciała pacjenta.
Choć sztuczne pola elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości mają wiele korzystnych zastosowań, to istnieje także zainteresowanie wpływem tych pól na zdrowie ludzi i środowisko. Badania nad tym tematem są nadal prowadzone, aby zrozumieć lepiej ewentualne skutki długotrwałego narażenia na tego typu pola. Organizacje zajmujące się zdrowiem, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i inne agencje, stale monitorują i oceniają dowody naukowe w celu ustalenia odpowiednich wytycznych i norm bezpieczeństwa w odniesieniu do ekspozycji na pola elektromagnetyczne.
Wpływ pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka
Jaki jest wpływ pola magnetycznego na człowieka? Wpływ pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka jest nadal przedmiotem badań i dyskusji w środowisku naukowym. Istnieje wiele badań epidemiologicznych, laboratoryjnych i obserwacyjnych, które analizują możliwe skutki narażenia na pola elektromagnetyczne, zwłaszcza na pola o wysokich częstotliwościach generowane przez urządzenia bezprzewodowe. Obecnie nie ma konsensusu w środowisku naukowym i nie ma jednoznacznych dowodów na istnienie szkodliwych efektów dla zdrowia wynikających z korzystania z technologii bezprzewodowych w dopuszczalnych normach.
Przykładowe źródła pola elektromagnetycznego o których mowa w badaniach to:
- Telefony komórkowe
- Sieci WiFi
- Wieże telefonii komórkowej
- Mikrofalówki
- Technologie 5G
- Urządzenia Bluetooth
- Technologie radarowe i radiowe
- Urządzenia elektryczne i elektroniczne w gospodarstwach domowych
W wyniku badań WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) oraz innych agencji zdrowia na całym świecie określone zostały dopuszczalne wartości pola (podobnie jak dopuszczalne dawki promieniowania jonizującego). Obecnie uznaje się, że stosowanie urządzeń działających w zakresie dopuszczalnych norm nie wiąże się z bezpośrednim ryzykiem dla zdrowia. Jednakże, niektóre osoby mogą zgłaszać niespecyficzne objawy, które przypisują narażeniu na pola elektromagnetyczne, ale zgodnie z badaniami, te objawy nie są spowodowane polem elektromagnetycznym samo w sobie, lecz mogą wynikać z innych czynników. W sprzedaży detalicznej dostępne są także tkaniny ekranujące zapewniające ochronę przed PEM i niwelujące działanie pola.
Warto jednak zaznaczyć, że niektóre źródła pola elektromagnetycznego o bardzo wysokich mocach, takie jak używane w przemyśle czy naukowych badaniach laboratoryjnych, mogą powodować efekty termiczne (czyli podnoszenie temperatury ciała), które są dobrze zrozumiane i regulowane przez odpowiednie normy bezpieczeństwa.
Ponadto, badania nad długoterminowym wpływem jaki ma pole elektromagnetyczne na organizmy żywe, zwłaszcza w kontekście technologii 5G, nadal są prowadzone, aby lepiej zrozumieć ich potencjalne długotrwałe skutki. W międzyczasie, organizacje zdrowia nadal zalecają przestrzeganie istniejących wytycznych i norm bezpieczeństwa dotyczących ekspozycji na pola elektromagnetyczne, które są oparte na obecnych dostępnych dowodach naukowych.
