Promieniowanie jonizujące to powszechnie występujące zjawisko, jednak warto mieć świadomość, że w nadmiarze szkodzi i może doprowadzić do poważnych chorób czy nawet śmieci. Na czym polega? Jakie są dopuszczalne dawki promieniowania? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Co to jest promieniowanie jonizujące?
Promieniowanie jonizujące to jak wspomniano we wstępie powszechnie występujące zjawisko, które w nadmiarze szkodzi. Na czym polega? Otóż, według definicji WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia jest to rodzaj energii uwalnianej przez atomy, a następnie przemieszczającej się w formie fal elektromagnetycznych (promieniowanie rentgenowskie lub gamma) bądź cząstek (promieniowanie alfa lub beta oraz neutrony). Istotne w tym przypadku jest to, że promieniowanie jonizujące jest zjawiskiem powstałym nie tylko w wyniku działalności człowieka (elektrownie atomowe, broń jądrowa), ale pochodzi również ze źródeł naturalnych, np. ziemi. Zmierzenie jego poziomu umożliwia licznik Geigera, czyli urządzenie pozwalające monitorować poziom promieniowania emitowany przez różne źródła.
Bezpieczna dawka promieniowania jonizującego
Jak wspomniano w poprzednim akapicie promieniowanie jonizujące to zjawisko powszechne, a co za tym idzie każdy człowiek jest mu poddawany. Źródłem jest bowiem zarówno ziemia, jak i urządzenia skonstruowane przez człowieka, czego przykładem może być aparatura medyczna, czy bramki stosowane na lotniskach. Promieniowanie jonizujące występuje także w żywności, a przykładem w tym przypadku mogą być chociażby banany. Jest to jednak bezpieczna dawka promieniowania, ponieważ przykładowo badanie tomograficzne oznacza przyjęcie dawki od 20 do 200 mikrosiwertów. Co więcej, każdy Polak przyjmuje każdego dnia dawkę około 7 mikrosiwertów ze źródeł naturalnych, a lecąc samolotem ilość ta wzrasta kilkukrotnie. Nadal daleko jest jej jednak do śmiertelnej dawki promieniowania jonizującego.
Śmiertelna dawka promieniowania jonizującego
Mając świadomość, że każdy człowiek jest poddawany promieniowaniu jonizującemu warto zastanowić się nad tym, jaka jest śmiertelna dawka promieniowania. Otóż, powszechnie uznaje się za nią przekroczenie wartości 1 siwerta, kiedy to choroba popromienna powoduje na tyle poważne skutki, że ludzki organizm zaczyna umierać. Oczywiście szkodliwe są znacznie mniejsze dawki, ponieważ istotna w tym przypadku jest także długość ekspozycji na promieniowanie. Inaczej bowiem zareaguje organizm przyjmujący dawkę 300 mikrosiwertów w ciągu roku, a inaczej gdy ekspozycja będzie trwała zaledwie kilka godzin. W tym drugim przypadku może ujawnić się choroba popromienna, której skutkami mogą być bóle głowy, zmęczenie, gorączka, czy nudności. Oczywiście długa ekspozycja na małe dawki promieniowania również może być niebezpieczna, a jej skutki klasyfikuje się jako stochastyczne, np. nowotwory rozwijające się po wielu latach od ekspozycji na promieniowanie.
Działanie promieniowania jonizującego
Należy stwierdzić, że teoretycznie nie ma bezpiecznej dawki promieniowania jonizującego, ponieważ każda ekspozycja może być szkodliwa. Z drugiej jednak strony aż 75% dawki promieniowania jonizującego przyjmowanej przez człowieka pochodzi ze źródeł naturalnych, a ekspozycja wytwarzana przez urządzenia codziennego użytku, czy specjalistyczną aparaturę medyczną jest niska. Niskie dawki promieniowania nie spowodują szkody dla naszego zdrowia, ale należy pamiętać, że przyjętą dawkę promieniowania należy sumować najlepiej korzystając z licznika Geigera.
Jak mierzyć dopuszczalne dawki promieniowania?
W celu monitorowania poziomu promieniowania jonizującego najlepiej skorzystać z profesjonalnych urządzeń przeznaczonych do tego celu. Są nimi liczniki Geigera znane też jako dozymetry, na przykład Milerd HiStand. Są to profesjonalne urządzenia pomiarowe pozwalające na pomiar cząstek beta, gamma, X promieniowania jonizującego. Dobrej jakości dozymetry pozwalają także na pomiar przyjętej dawki promieniowania tzn że możemy zmierzyć czy dawki promieniowania które przyjęliśmy w określonym okresie czasu nie są większe niż dopuszczalne dawki promieniowania.